Józef Oleksy urodził się 22 czerwca 1946r. w Nowym Sączu. Z wykształcenia był doktorem nauk ekonomicznych. Studiował na Wydziale Handlu Zagranicznego w warszawskiej Szkole Głównej Planowania i Statystyki. Po zdobyciu wykształcenia wyższego nie zakończył jednak swojej przygody z edukacją – był wykładowcą i dziekanem na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Akademii Finansów, a do tego wykładowcą w Szkole Wyższej Handlowej. Zasiadał również w radzie nadzorczej spółek KSP Polonia Warszawa SSA oraz J. W. Construction oraz J. W. Chemical.

Polityką Oleksy zaczął zajmować się już w 1969r. Od tamtego roku był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Należał także do prezydium zarządu głównego Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Od początku lat 70-tych był tajnym współpracownikiem Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego, a od 1977r. pracował w aparacie partyjnym w Wywiadzie Pracy Ideowo-Wychowawczej KC PZPR. W 1981r. przejął kierownictwo nad Centralną Komisją Rewizyjną PZPR, a do tego w latach 1987-1989 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Białej Podlaskiej.

W 1989r. Józef Oleksy przejął tekę ministra ds. współpracy ze związkami zawodowymi. Był również uczestnikiem rozmów przy okrągłym stole. Podczas kariery politycznej nie zapominał o udzielaniu się w jednostkach uczelnianych – był m.in. przewodniczącym Ogólnopolskiej Rady Młodych Naukowców.

W 1990r. Oleksy był jednym z założyciel Socjaldemokracji RP, a 9 lat później przystąpił do Sojuszu Lewicy Demokratycznej, z którym związany był do samego końca. W latach 1993-1995 Oleksy był marszałkiem Sejmu, a między 1996 a 1997r. pełnił funkcje prezesa Rady Ministrów. W 2004r. sprawował urząd ministra spraw wewnętrznych w rządzie Leszka Millera. Marszałkiem Sejmu był ponownie w latach 2004-2005. W tych samych latach był przewodniczącym SLD. W 2004r. został posłem do Parlamentu Europejskiego.

Józef Oleksy otrzymał szereg wyróżnień, a do najważniejszych z nich należy zaliczyć Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski i Medal Komisji Edukacji Narodowej.

W 2005r. u Oleksego zdiagnozowano raka prostaty, a w kolejnych latach przerzuty do kręgosłupa. Do leczenia podchodził ze sporym dystansem twierdząc, że nie ufa lekarzom. O chorobie mówił w sposób pokazujący, że pogodził się z losem. Twierdził jednak, że chciałby jeszcze trochę pożyć dla swojej ukochanej żony Marii. Twierdził także, że musi jeszcze nagrać swoją mowę pogrzebową, ponieważ nie chciał, żeby na jego temat wypowiadał się ktoś inny.

Przed kilkoma dniami polityk trafił do warszawskiego Centrum Onkologii. Zmarł w piątek 9 stycznia nad ranem.